KIDEM TAZMİNATI
Kıdem tazminatı; belirli şartlar altında iş akdi sona eren işçiye işe başladığı tarihten itibaren; hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence 30 günlük ücreti tutarında ödenen tazminattır.
Kıdem tazminatı bir yandan iş güvencesi, işsizlik tazminatı niteliği taşırken, bir yandan da işçinin kıdemini ödüllendirmektedir. İşverenler kıdem tazminatının kaldırılmasını istemektedir. Bu sebeple kıdem tazminatına ilişkin bir fon kurulması planlanmaktadır. Yeni kanunda buna ilişkin düzenleme yapılmıştır. Fon getirilirse, 10 yıl çalışmasını dolduran işçi talebi üzerine kıdemini alabilecek ya da emekli olunca toplu bir kıdem alacaktır.
Kıdem tazminatına hak kazandıran haller;
· İş sözleşmesi işveren tarafından 25/2’de gösterilen sebepler dışında bir sebeple sona erdirilirse, yani 17, 25/1, 25/3, 25/4 ile yapılan fesihler sonunda işçi kıdeme hak kazanır. Sadece 25/2, yani ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan nedenlerle fesih halinde işçi kıdeme hak kazanamaz.
· İşçi tarafından 24. Maddeye göre yapılan haklı fesih sonunda kıdem tazminatına hak kazanır. Sadece 17. Maddeye göre işçi tarafından yapılan fesihte işçi kıdeme hak kazanamaz.
· Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla iş sözleşmesi feshedildiğinde işçi kıdeme hak kazanır. İşçi, askere gitmek için iş sözleşmesini feshetmek durumundadır. İşçi burada ihbar öneline uyması gerekli değildir.
· Yaşlılık, malullük, emeklilik sebebiyle ya da toptan ödeme almak amacıyla yapılan fesih sonunda işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Toplu ödeme, özel bir kurumdur. Çalışma hayatından el çeken işçi Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurarak birikmiş primlerini alabilir.
· Yaş dışında kalan yani sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını sağlayıp işten ayrılanlar kıdem tazminatına hak kazanır.
· Kadının evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde iş sözleşmesinin feshetmesi halinde, kadın işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
· İşçinin ölümü halinde kanuni mirasçılar kıdem tazminatına hak kazanır.
Belirli süreli iş sözleşmesi, süresi bitip kendiliğinden sona ererse, işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Kıdem tazminatının tutarı, işçinin çalıştığı her yıl için 30 günlük ücrettir. Burada esas alınacak ücret işçinin son giydirilmiş ücretidir. Buna düzenli ve sürekli verilen prim, ikramiye dâhildir. 1 yıldan sonra artan süreler için orantılı ücret ödenir.
Kıdem tazminatının miktarı toplu iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesiyle artırılabilir.
Aynı işverenin değişik işyerlerinde çalışan işçinin kıdemi birlikte hesaplanır. Aynı işverenin farklı işyerlerinde çalışmaya başlamada arada ara olsa dahi, süre birlikte hesaplanır. Ama ilk iş sözleşmesi feshedildikten sonra işçi kıdem tazminatı almışsa, ikinci dönem için süre sıfırdan başlatılır.
Eğer işçiler, aynı anda birden fazla işverene hizmet ediyorlarsa, işveren şirketler arasında organik bağ tespit edilirse veya işveren şirketlerin birlikte istihdam ettiği fark edilirse, süre birlikte hesaplanır.
Bu hüküm bazen kötüye kullanılmaktadır. İşverenler son ücret üzerinden tazminat ödememek için, arada iş sözleşmesini feshetmekte ve işçiyi yeniden işe başlatmaktadırlar. Yargıtay, burada sözleşme hiç feshedilmemiş gibi son ücret üzerinden tazminat hesaplamaktadır.
Mevsimlik işçilerin kıdemi için, çalıştıkları süre toplanır.
Kısmi süreli çalışan işçinin kıdemi tam süreli çalışan işçi gibi hesaplanır. Çalıştığı sürelerin toplamı değil, işe başlama ve sonu arasında geçen süre dikkate alınır.
İşyeri devredilmişse, yeni işveren kıdem tazminatı hakkı doğduğunda tazminatın tamamından işçinin son ücretiyle sorumludur. Ancak yeni işveren, işçinin eski işverenin yanında çalıştığı süre için eski işverene rücu edebilir.
Kıdem tazminatına bir tavan getirilmiştir. En yüksek devlet memuruna 1 yıl için ödenecek emeklilik ikramiyesini aşamaz. Bu ücret şu an için 4.732,48 TL’dir. (2017/2. Dönem)
Kıdem tazminatı zamanaşımı 10 yıldır.
Kıdem tazminatına mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır. Bu faizin işlemeye başlaması için kıdem ihbarı aranmaz.
Comments