A. İŞ AKDİNİN SÜRELİ ŞEKİLDE FESHİ
İşveren işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini haklı neden dışında başka feshetmek isterse; bu durumu işçiye önceden bildirmek zorundadır.
İş sözleşmesinin fesih bildirimi ile sona erdirilebilmesi için, işçi veya işveren tarafından aşağıdaki ihbar sürelerinin geçirilmesi gerekmektedir:
a) Çalışması altı aydan az sürmüş bir işçi için iki hafta,
b) Çalışması altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş bir işçi için dört hafta,
c) Çalışması bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş bir işçi için altı hafta,
d) Çalışması üç yıldan fazla sürmüş bir işçi için sekiz hafta.
Yukarıda belirtilen süreler asgari olup, iş sözleşmesine konulacak hükümler ile artırılabilmektedir.
İşçi veya işveren tarafından yapılan fesih işleminin yukarıdaki sürelere uyulmadan yapılması halinde süreye uymayan taraf ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.
İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin ödemek suretiyle iş sözleşmesini derhal feshedebilmektedir.
İhbar tazminatı hesaplanırken işçinin ücretine ek olarak sağlanan diğer parasal ve parayla ölçülebilir haklar da dikkate alınır.
İş güvencesi kapsamı dışında kalan işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından fesih hakkının kötüye kullanılması suretiyle sona erdirilmişse işveren işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödeyebilir. Bu tazminata kötü niyet tazminatı denilmektedir.
Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse bu iş arama izinlerini biriktirerek toplu halde kullanabilir.
SIKÇA SORULAN SORULAR
ü İşçinin ihbar tazminatına hak kazanmasının esasları nelerdir?
4857 sayılı İş kanunu 17. madde uyarınca iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi esastır. Madde gereğince; 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 aydan 1,5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta, 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta bildirim süresi uygulanmaktadır. İş sözleşmesini performansa, işçinin davranışlarına, işin, işletmenin veya işyerinin gereklerine dayalı olarak fesih etmek isteyen işveren, feshi yazılı olarak ve bu sürelere bağlı kalarak işçiye iletmekle yükümlüdür. İş sözleşmesini bildirim süresi vermeksizin fesih eden işveren, bu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak ödemekle yükümlüdür. Öte yandan; İş sözleşmelerinin işçi tarafından feshi, işveren tarafından deneme süresi içinde veya 4857/25 ile belirlenen esaslar çerçevesinde feshi halinde işçiye herhangi bir ihbar tazminatı ödenmeyecektir. İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle fesih esasları dışında bir nedenle feshi halinde aynı bildirim süreleri işçi içinde geçerli olup, buna aykırı iş sözleşmesi fesihlerinde işverenin ihbar tazminatı talebi de gündeme gelebilecektir.
ü Askerlik nedeniyle sona eren iş sözleşmelerinde ihbar tazminatı alınabilir mi?
Askerlik nedeniyle sona eren iş sözleşmeleri dolayısıyla kıdem tazminatı alınabilmektedir. Ancak, bu nedenle sona eren sözleşmelerde ihbar tazminatı ödenmemektedir.
ü İşten kendi isteğiyle ayrılan işçi ihbar tazminatı alabilir mi?
İş sözleşmelerinin feshinden önce bildirim süresine bağlı kalınarak diğer tarafa yazılı bildirimde bulunulması esastır. İşten ayrılmak (istifa) isteyen işçi, sağlık nedenleri, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işin durması benzeri nedenler dışındaki işten ayrılmalarda işverenine bildirim süresini dikkate alarak yazılı bildirimde bulunmakla yükümlüdür. İşçinin kendi isteğiyle işten (istifa) ayrılması durumunda, ayrılmanın nedeni önem taşımaksızın herhangi bir ihbar tazminatı hakkı oluşmamakta, böylesi bir talepte bulunamamaktadır. İşten ayrılmanın yukarıda sayılan nedenler dışında bir gerekçeye dayanması ve işçinin bildirim süresine uymaksızın işi bırakması halinde, işverenin talep etmesine bağlı olarak işi bildirim süresine uymadan bırakan işçi ihbar tazminatı ödemek durumunda kalacaktır.